پذیرش دیگری با روی‌کردی متأثر از پست مدرنیسم،

۱۴۰۲ دی ۲۱, پنجشنبه

دادگاه سوء‌قصد به‌‌سلمان رشدی

 


محمد خاتمی

سربازان امام خمینی در سراسر دنیا حکم اعدام سلمان رشدی را 

زنده نگه خواهند داشت ۲۸،۱۳۶۷بهمن

میرحسین موسوی 

سلمان رشدی که آلت دست صهیونیسم علیه اسلام شده 

به کیفر خود خواهد رسید  ۲اسفند ۱۳۶۷ 

به دلیل انتشار خاطرات سلمان رشدی از سوءقصد به او، 

ممکن است محاکمه هادی مطر به تعویق بیفتد.

زیرا متّهم حق دارد برای آماده سازیِ خود به‌‌دادگاه

این نوشته را بخواند

وکیل متهم به‌‌تعویق پافشاری می‌کند،. وکلای رشدی اما با تعویق محاکمه مخالف‌اند.

قرار است انتخاب اعضای هیأت منصفه از ۸ ژانویه سال جاری آغاز شود

به گزارش رادیو زمانه، به دلیل انتشار خاطرات سلمان رشدی از سوءقصد به او، 

ممکن است محاکمه هادی مطر به تعویق بیفتد

بر اساس این گزارش و به نقل از آسوشیتدپرس دیوید فولی،

 قاضی شهرستان چاوتاکوا در نیویورک در یک نشست خبری گفت 

که هادی مطر، متهم به اقدام به سوءقصد به سلمان رشدی حق دارد

 دست‌نوشته، خاطرات و هر گونه مطالب مرتبط را به عنوان بخشی از روند آماده‌سازی

 برای محاکمه ببیند و بخواند

«نویسندگان و سیاستمداران رقیب‌های طبیعی یک‌دیگرند. 

هر دو گروه می‌کوشند جهان را با تصویری که خودشان دارند، معنا کنند. 

و رمان، راهی است برای کند و کاو در جنبه‌ی رسمی و سیاسی ِ حقیقت.»

سلمان رشدی به سال ۱۹۸۲ این واژگان را نوشت.

 

آن زمان خواننده‌گان اندکی با این نویسنده‌ی جسور آشنا بودند.

 بعدتر، به سال ۱۹۸۷ گفتار «الله و یانوس» او به چندین زبان اروپایی منتشر شد

 و پس از آن رمان 

«آیه‌های شیطانی».

رمان آیه‌های شیطانی اولین بار ۲۵ سپتامبر ۱۹۸۸ به زبان انگلیسی 

با عنوان 

The Satanic Verses  

 توسط انتشارات «ویکینگ‌پرس» منتشر شد.

۱۴ ژانویه ۱۹۸۹ گروهی از مسلمانان مقیم بریتانیا در شهر بردفورد بر ضد رمان 

«آیه‌های شیطانی» 

تظاهرات کردند و نسخه‌هایی از این کتاب را سوزاندند.

٬بیست‌هفتم ژانویه‌‌ همان سال گروهی از مسلمانان در هایدپارک لندن امضاهایی

 در مخالفت با این رمان گرد آوردند و «طومار» را به انتشارات پنگوئن 

که مالک انتشارات «ویکینگ‌پرس» است فرستادند.

دقیقاً یک ماه بعد، 

در ۱۴ فوریه ۱۹۸۹ آیت‌الله خمینی فتوای قتل سلمان رشدی را صادر کرد.

با سه ملیون دلار جایزه 

در غرب هنوز کسی با واژه‌ی «فتوا» آشنا نبود.

 خمینی بود که با فتوا پا به درون جهان ادبیات گذاشت

 و سلمان رشدی ِ نویسنده تبدیل شد به آماجی با جایزه برای سرش.

 این فتوا آغاز صدور اسلام شد که خمینی وعده‌اش را داده بود،

 اما با نوشیدن جام زهر از پس جنگ هشت ساله با عراق

 به آرزویی دست نایافتنی تبدیل شده بود.

دوم مارس همان سال هزار نویسنده سر‌شناس جهان 

خواهان پاسداشت آزادی بیان و حفظ جان سلمان رشدی شدند.

رشدی در سال ۱۹۸۸ جایزه ادبی ویتبرد را به خاطر رمان «آیه‌های شیطانی» دریافت کرد.

آیه‌های شیطانی در سال ۲۰۰۱ به ترجمه روشنک ایرانی به زبان فارسی

 در خارج از ایران منتشر شده است.

هفت مارس ۱۹۸۹ بریتانیا رابطه دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرد.

سلمان رشدی جمعه ۱۲ اوت/۲۱ مرداد سال ۲۰۲۲ در چاوتاکوا در غرب ایالت نیویورک

 در یک برنامه ادبی با چاقو مورد حمله قرار گرفت و از ناحیه گردن، چشم، ران و سینه مجروح شد. 

رشدی به مدت شش هفته در بیمارستان تحت درمان قرار داشت 

و یک چشم خود را از دست داد و دست چپش هم آسیب دید.

انتشارات «رندوم هاوس» در ۱۶ آوریل سال جاری 

خاطرات رشدی درباره سوءقصد را در ۲۵۶ صفحه با عنوان

 «چاقو: مراقبه‌های پس از یک قتل» 

منتشر می‌کند.

 ناتانیل بارون، وکیل هادی مطر در مصاحبه با آسوشیتدپرس گفت:

«نه فقط کتاب، بل‌که هر یادداشتی کوچکی را که رشدی 

درباره این حادثه نوشته یا ضبط کرده باید

 قبل از آغاز محاکمه ببینیم. ما این حق را داریم»

به گفته جیسون اسمیت دادستان منطقه,

وکیلان رشدی درخواست دادگاه را

 با استناد به قانون کپی‌رایت رد کرده‌اند.

 اکتبر سال گذشته دادستان گفته بود 

قصد دارد از رشدی برای شهادت در دادگاه دعوت کند.

 رشدی گفته بود مردد است.

 از یک طرف مایل است به دادگاه برود و به چشمان ضارب نگاه کند

 از طرف دیگر مایل نیست سبب رنج و آزار او شود.

هادی مطر، متهم به حمله با چاقو به سلمان رشدی 

در مصاحبه‌ای با نیویورک پست گفته بود

 به آیت‌الله روح‌الله خمینی احترام می‌گذارد

 اما نمی‌گوید پیروی فتوای بنیانگذار جمهوری اسلامی بوده است

مقامات امنیتی ناتو تأیید کرده‌اند 

مطر با اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در تماس مستقیم قرار داشته‌است.

هادی مطر همچنین به نیویورک پست گفته بود تنها چند صفحه از رمان 

«آیات شیطانی»

 رشدی را خوانده است.

 او هنگام دستگیری گواهینامه رانندگی جعلی

 با نام «یکی از فرماندهان حزب‌الله» را استفاده می‌کرد.

 دادستان‌های فدرال در حال 

«بررسی ارتباطات او» با «حزب‌الله و یا جمهوری اسلامی» هستند.

هادی مطر، فرزند یکی از مهاجران لبنانی، 

پس از سفر به لبنان در سال ۲۰۱۸،

 دچار دگرگونی فکری شد و به صورت افراطی به

 «مذهب شیعه»

 گروید و از انقلاب اسلامی ایران حمایت می‌کند.

رشدی درباره انتشار کتاب خاطراتش از سوءقصد در بیانیه‌ای گفته بود:

«نگارش این کتاب برای من ضروری بود تا به اوضاع مسلط شوم

 و با هنر به خشونت پاسخ دهم.»

می‌توان پرسید: چرا نویسنده‌ی کنج‌کاو حقیقت،

رانده می‌شود به جهان سیاست؟

نویسنده می‌نگرد و شخصیت‌هاش را می‌آفریند،

 در حالی‌که اهل سیاست، خود شخصیت ِ اصلی ِ داستانی‌اند

 که می‌سازند و نمی‌آفرینند.

سلمان رشدی، در بهت از فتوایی که زندگی‌ش را دگرگون کرد،

 بارها تکرار کرده است که تنها خواسته و دغدغه‌اش نوشتن است و بس.

 اما به رغم این خواست، رانده شد به نقشی که خواسته‌اش نبود. 

 “من” ایرانی در کجای این جهان موهوم قرار می‌گیرم.

 آیا سرانجام خواهم توانست استوره را از دین

 و دین را از تاریخ

 و تاریخ را از داستان 

و داستان را از سیاست بازشناسم

 و هر یک را در آن جایی قرار دهم که جایگاهشان است؟

پدیده سلمان رشدی موضوعی دیگر را نیز برای ما ایرانیان به بحث روز بدل کرد

 و آن این‌که؛ ادبیات نه سیاست است و نه تاریخ. 

ادبیات ذهن و خیال ناب است که در آزادی مکتوب می‌شود

 و نویسنده آزاد است تا از هر آن‌چه که فکر می‌کند 

می‌تواند دستمایه‌ی کارش قرار گیرد، استفاده کند

 این دستمایه می‌تواند تاریخ، مردم‌شناسی، دین و روانشناسی و یا هر علمی باشد.

 ادبیات مجاز به استفاده از هر علم و پدیده‌ای است 

فرازهایی از حمایت از فتوای خمینی بقتل سلمان رشدی بخاطر نوشتن یک رمان

حجت‌الاسلام محمد اسماعیل زارعی 

مسئول دبیرخانه اجرای حکم قتل سلمان رشدی

 بر اساس فتوای خمینی در همایشی با عنوان 

«فتوای ماندگار» 

گفت:

«از اقدام شجاعانه‌ی جوان آمریکایی در جهت اجرای حکم تاریخی امام راحل 

صمیمانه تشکر می‌کنیم.

 این‌که با این اقدام خود یک چشم سلمان رشدی را کور

 و یک دست او را ناکار کرد باعث خوشحالی مسلمانان شد.»

محمد اسماعیل زارعی ادامه می‌دهد:

«هر چند سلمان رشدی مرده‌ای متحرک بیش نیست

 در همین راستا در جهت ارج نهادن به این اقدام شجاعانه 

حدود هزار مترمربع زمین زراعیِ با ارزش و حاصلخیز

 اهدایی مرحوم حجت‌الاسلام حاج شیخ حسین زارعی طی مراسم ویژه‌ای

 تحویل وی [هادی مطرف ضارب رشدی] و یا نماینده‌ی قانونی‌اش می‌شود.»

زارعی در ادامه گفت:

«مقدار زمین باقی‌مانده هم تحویل کسانی خواهد شد

 که این جرثومه فساد را به درک واصل کنند. 

ما معتقد هستیم این حکم باید در هر شرایطی اجرایی شود 

و همه توان خود را برای اجرای این حکم تاریخی حضرت امام به کار خواهیم گرفت»

محمد خاتمی

گفت 

سربازان امام خمینی در سراسر دنیا حکم اعدام سلمان رشدی را زنده نگه

خواهند داشت ۲۸ بهمن ۱۳۶۷

علی خامنه‌ای:

می‌گوید

تیری که پرتاب شده (فتوای خمینی) بالاخره به هدف خواهد خورد. ۲۵ بهمن ۱‍۳۹۴

میرحسین موسوی:

گفت

سلمان رشدی که آلت دست صهیونیسم علیه اسلام شده به کیفر خود خواهد رسید  ۲ اسفند 

۱۳۶۷

عطاءالله مهاجرانی

بزرگ‌ترین اتهام سلمان رشدی بر اساس کتاب عطاء‌الله مهاجرانی که با عنوان

 “نقد توطئه آیات شیطانی”

، در تأیید فتوای خمینی نوشته شده، “شک در موضوع وحی” است

 و این‌که پیامبر “فردی خودخواه” معرفی شده، 

یاران او “افرادی هستند با انحراف‌های گوناگون”.

 رشدی در کتاب خویش “نسبت انحراف به همسران پیامبر” داده، 

“نسبت به احکام اسلامی تحقیر و اهانت” روا داشته، 

و “فرشته وحی جبرئیل” را “تحقیر و اهانت” کرده،

 او هم‌چنین، “چهره خمینی” را مخدوش کرده است.

 (تمامی نقل قول‌ها از همین کتاب است

 و این کتاب  در واقع هم‌چنان سیاست جاری رژیم است در این موضوع)

با توجه به چنین اتهاماتی، سلمان رشدی “مسائلی را مطرح می کند

 که دیگر قابل پاسخگویی نیست و پاسخ‌اش همان فتوای امام خمینی است

” مهاجرانی از قرآن و احادیث کمک می‌گیرد تا ثابت کند، 

مرگ حق سلمان رشدی است و او باید کشته شود.

 از “عالمان اسلام” و احکام آن‌ها نقل می کند

 که هرکس پیامبر را توهین کند، قتل او واجب است

 و نتیجه می گیرد که حکم خمینی نیز بر این اساس قابل اجراست.

 فتوای ارتداد همچون شمشیری از شجره مقدس فقه اسلامی رویید

 و چشمان فتنه را از کاسه بیرون انداخت.

«نقد توطئه آیات شیطانی»صص۱۳۲-۱۴۲

مهاجرانی در کتاب خویش آگاهانه تاریخ را با رمان یکی می‌پندارد

 تا بدین‌وسیله رشدی را به تحریفِ تاریخ متهم کند، 

ولی این برداشت را بسیاری از ایرانیان نیز از ادبیات دارند. 

متاسفانه با گذشت بیش از صد سال از حضور رمان‌نویسی در ایران

 این برداشت هم‌چنان حاکم بر ذهن‌هاست.

همه ما ایرانیان به شکلی پدیده سلمان رشدی را از همان فردای انقلاب، 

آنگاه که خمینی فرمان به شکستن قلم‌ها را صادر کرد، تجربه کرده‌ایم. 

در چهار دهه از حکومت جمهوری اسلامی، در کنار هزاران دگراندیشی 

که در زندان‌ها بر دار آونگ شده و یا آماج گلوله قرار گرفتند، 

صدها نویسنده نیز کشته شده‌اند. اتهام کشته‌شده‌گان همانا نوشتن بود.

پدیده سلمان رشدی به معیاری برای ما ایرانیان نیز تبدیل شد

 تا دگربار به “اما” و “اگر” شعار آزادی اندیشه و بیان و دمکراسی سر ندهیم.

 در دفاع از آزادی باید شهامت آن را داشت که هیچ قداستی را استثنا نکرد.

 “جریحه‌دار شدن احساسات مسلمانان”

 و “توهین به مقدسات” 

رسواتر از آن هستند که بتوان پشت آن سنگر گرفت و در عمل مخالف آزادی بود.

 آزادی و دمکراسی یا خوب است و یا بد.

 اگر خوب است، با تمام وجود و بی هیچ اما و اگری باید از آن دفاع کرد.

منبع

https://baangnews.net/17678

حمله به رشدی مصادف شد با علاقهٔ مجدد برای به‌دست‌آوردن 

نسخه‌هایی از رمان آیات شیطانی، 

و این رمان تا بعدازظهر بعد از آن در رتبهٔ سیزدهم در Amazon.com قرار گرفت.

در عرض چند روز، نسخهٔ اسپانیایی این رمان در رتبه نخست پرفروش‌ترین‌ها قرار گرفت 

و سایر کتاب‌های رشدی، از جمله بچه‌های نیمه‌شب، نیز فروش خوبی داشتند، 

در حالی که روزی که او چاقو خورد، کتاب‌هایش در فهرست ۱۰۰ کتاب برتر قرار نداشتند.

ویکی‌پدیا

۱۴۰۲ دی ۱۵, جمعه

هلال ماه

  هلال ماه

نفس‌‌هایت
آویزه‌ی گوشم،

گرمای خیس لبانت‌
سنجاق بی‌قراریِ نوک پستان‌های لُختم
صدای تازه دارند

باغ لیموی آغوشم
 گُودیِ نافم 
امشب 
عطر دیگر دارد

با تازه‌گیِ دیگری به سراغت خواهم آمد
باران دیگری را همراه خواهی شد

زیرپوش آبی‌‌ام آئینه‌وار
هلال ماه دارد
بلند‌ای پلنگ وحشیِ من کجاست‌؟
که
عشق-بازی کند 
عشق را بازی کند
عشق‌بازی کند
باز هم بکند
بکند
بازهم

ترانه‌ی خیسِ لا‌به‌‌لای لبان جویبارم 
پُر از خواهش بوسه‌‌های دیگر است

غنچه‌‌ام 
شکوفائیِ دیگری 
با تشنه‌‌گیِ ساقه 
تمنّا می‌کند
متفاوت از یادگار‌های پیشین

التهاب پوشیده‌ از شبنم
لای ران‌هایم،
به 
نوازش
 به 
گسترش مهر سرانگشتانت
بهانه‌ی دیگر دارد

موج‌خیز تو 
چگونه
آتش این دریا را خیس خواهد کرد؟
دانه‌های باران در آغوش‌ صدف
چگونه
 دُردانه می‌شوند؟

من می‌دانم
من می‌کنم
تو
 پشتم را بگیر، 
به‌‌پیچ از پشت ب‌‌من‌‌
محکم


همه چیز 
در بهارنارنج نافم
در لیموهائی‌ست
که پیشوازت می‌آیند

رهگذر

https://www.didareto.com/post/%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%85%D8%A7%D9%87


https://www.facebook.com/didar.didareto/

تدبیر مملکت‌داری و روحانیت

 تدبیر مملکت‌داری و روحانیت


این‌گونه نیست که آرای یکی به دموکراسی و آزادی برسد

و دیگری به استبداد دینی،

مخرج مشترک، یکی بیش‌ نیست.

آیت‌الله محمدحسین نائینی

و

شیخ فضل‌الله نوری

 در مشروعه کردن مشروطه‌


شیخ فضل‌الله نوری

با اصول آزادی و برابری متمم قانون اساسی مخالفت کرد

و به اصرار او، ماده‌ای در متمم قانون اساسی گنجانده شد

که بر اساس آن،

شورایی از علمای شیعه برای نظارت بر مصوّبات مجلس

و اطمینان از انطباق این مصوبات با شرع در نظر گرفته شد


فتوای شیخ فضل الله نوری و مدارس دختران..!


شیخ فضل الله نوری ضمن فتوایی تأسیس مدارس دختران را 

«خلاف شرع اسلام» نمود...!

شیخ فضل الله که باز شدن مدارس دختران را در ردیف ترویج فاحشه‌خانه می‌دید...!

شاکی بود که مشروطه خواهان می گویند: 

« تمام ملل روی زمین باید در حقوق مساوی بوده 

زمی و مسلم خونشان متکافر باشد 

و با همدیگر در آمیزند و به یکدیگر زن بدهند و زن بگیرند » 

و فغانش از کلمه « آزادی » به آسمان بود...! 

لعنت می کرد که فنون فحشا و فسوق و فجور تا کجا شایع شده. 

شیخ فضل‌الله نوری در جلسه‌ای به ناظم‌الاسلام کرمانی درباره مدارس جدید می‌گوید: 

« ناظم الاسلام، تو را به حقیقت اسلام قسم می‌دهم. 

آیا این مدارس جدیده خلاف شرع نیست..؟

 و آیا ورود به این مدارس مصادف با اضمحلال دین اسلام نیست..؟

 آیا درس زبان خارجه و تحصیل شیمی و فیزیک عقائد شاگردان را سخیف و ضعیف نمی‌کند..؟»

 (تاریخ بیداری ایرانیان - بخش اول - جلد اول )



میرزا محمد حسین نائینی

به ولایت فقیه قائل است.

در آثار به جامانده از نائینی در مجموع

دو قول دربارهٔ قلمرو ولایت فقیه از وی به یادگار مانده‌است

قول اول نیابت فقیه در امور حسبیه.

با بازخوانی تنبیه‌الامه از میرزا محمد حسین نائینی

و همین‌طور

آثار شیخ فضل‌الله نوری

درخواهیم یافت که این‌گونه نیست که آرای یکی به دموکراسی و آزادی برسد

و دیگری به استبداد دینی

بل‌که هر دو می‌تواند به درجاتی مبلغ تمامیت‌خواهیِ مذهبی باشند.

نائینی کتاب تنبیه را در چارچوب تئوری شیعی «حکومت جُور» به رشته تحریر درآورد.

بر اساس این نظریه هر نوع حکومتی که در راس آن امام معصوم حضور نداشته باشد

حکومت جُور و غصبی است.

« تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله صِرفِ بیانیه‌ای در دفاع از مشروعیت نظام مشروطه نبود،

بل‌که رساله‌ای مهم در اندیشه‌ی سیاسی در محدوده‌‌ی نظریه حکومت جُور شیعی بود…» (۱)

نائینی می‌گوید نام این کتاب را تنبیه گذاشته

«چون وضع رساله برای تنبیه امت به ضروریات شریعت

و تنزیه ملت از این زندقه و الحاد و بدعت است،

لهذا نامش را تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله [نهاده] و مقاصدش را طی یک مقدمه

و رسم پنج فصل و خاتمه ایراد می‌نمائیم.»

نائینی این کتاب را در ردّ اندیشه‌های شیخ فضل‌الله نوری نوشته است

و این امر موجب شده است که برخی از نواندیشان دینی و حتی برخی از روشنفکران سکولار

که نوری را سمبل حمایت از استبداد سیاسی و نائینی را فقیه آزادی بشناسند.

این تضادها و جبهه‌بندی‌ها چیزی نیست که به تاریخ پیوسته باشد،

بل‌که دامنه‌ی آن نزاع به ایرانِ پس از انقلاب اسلامی هم رسید.

عده‌ی کثیری معتقدند که جمهوری ‌اسلامی برآمده از آرای شیخ فضل‌الله نوری است

و در واقع انقلاب اسلامی پیروزی شیخ فضل‌الله بر علّامه‌ی نائینی بوده است.

آیا به واقع چنین است؟

آیا آیت‌الله میرزا حسین نائینی فقیهی آزاداندیش بود؟

که غلبه‌ی آرای او بر شیخ نوری در پس از انقلاب اسلامی

می‌توانست جمهوری ‌اسلامیِ دیگری بسازد؟

نائینی در تنبیه‌الامه تلاش جد و جهد بسیار ورزید تا اندیشه‌ی مشروطه‌خواهی را

با شریعت اسلام پیوند بزند و به زعم خود مشروطه‌خواهی را از اسلام بیرون بکشد.

آخوند محمد کاظم خراسانی و همین‌طور ملا عبدالله مازندرانی در متن تقریظی

که بر تنبیه‌الامه نائینی نوشته‌اند به این

«ماخوذبودن اصول مشروطیت از شریعت محقّه»

(خراسانی)

و «ماخوذبودن تمام اصول و مبانی سیاسیّه از دین قویم اسلام..»

(مازندرانی)

اشاره کرده‌اند.

فریدون آدمیت در مورد این تقریظ می‌نویسد:

«بیان آخوند ملامحمدکاظم خراسانی در آغاز رساله مبنی بر

«ماخوذبودن مشروطیت»

از اصول شریعت و ادعای شیخ عبدالله مازندرانی

همان‌جا راجع‌به «ماخوذبودن تمام اصول و مبانی سیاسیه»

از احکام شرعی- اعتباری ندارند.»

آدمیت اما در ادامه در مورد نائینی می‌افزاید که

«تحلیل خود نائینی استادانه است، گرچه استدلالش همیشه قانع‌کننده نیست.»

آدمیت این قانع‌کننده‌نبودن برخی نظرات نائینی را از جهت ضعفی می‌داند

که در نهاد هر نوع توجیه شرعی از نظام مشروطه‌گی وجود دارد.

تجربه‌ی چهل و چند ساله‌ی حکومت روحانیان در ایران ضروری می‌داند

که با نگاهی متفاوت و نو به نزاع روحانیان مشروطه‌خواه و مخالفان مشروطه مانند

شیخ نوری نظر کنیم و تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله را بازخوانی کنیم.

با بازخوانی تنبیه‌الامه و همینطور آثار شیخ فضل‌الله نوری درخواهیم یافت

که این‌گونه نیست که آرای یکی به دموکراسی و آزادی برسد و دیگری به استبداد دینی

بل‌که هر دو می‌تواند به درجاتی مبلغ تمامیت‌خواهی مذهبی بشود.

البته این نوشته بر این امر واقف است که نمی‌بایست دچار زمان‌پریشی

(anachronism)

شد و تئوری‌پردازی‌های نائینی به سود مشروطه را نادیده گرفت.

نائینی در جای‌جای کتاب تنبیه‌الامه بر این نکته اذعان و پافشاری دارد

که قوانینی که تصویب می‌شود باید با شرع اسلام و «اصول طایفه امامیه» منطبق باشد

و قوانینی نباید وضع شود که خلاف دستورات اسلام و تشیع باشد.

نائینی در بخش «مشروعیت نظارت مجلس» می‌آورد:

« بنا بر اصول ما - طایفه‌‌ی امامیه - که این‌گونه امور نوعیه و سیاست امور امت را

از وظایف نواب عام عصر غیبت- علی مغبیه السلام- می‌دانیم،

اشتمال هیئت منتخبه بر عده‌ای از مجتهدین عدول و یا ماذونین از قِبَل مجتهدی،

و تصحیح و تنفیذ و موافقت‌شان در آرا صادره [از مجلس نمایندگان]

برای مشروعیتش کافی است…»

نائینی شرط «عصمت» را مهم‌ترین بازدارنده دولت و پاسدار آزاد و مساوات می‌داند.

او معتقد است

که دولت به ذات خود محدودکننده حقوق و آزادی افراد است

و آن‌چه می‌تواند مانعی بر سر دست‌درازی‌های دولت به سود مردم باشد

همانا در راس قدرت قرارگرفتن معصوم است.

در حالی که معصوم به باور شیعه غایب است و در راس حکومت نیست

قرارداد و بیعت می‌تواند راه‌گشا باشد

و محدودیتی که بر قدرت اعمال می‌شود همانا در محدوده‌ شریعت و سنت است.

آیت‌الله طالقانی

در شرحی که بر کتاب تنبیه‌الامه نوشته

بهترین وسیله برای این‌که حکومت منحرف نشود را این می‌داند که

«شخص والی و سلطان دارای عصمت نفسانی باشد که اراده خداوند بر او حکومت نماید…

بنابر اصول ما امامیه که این‌گونه امور را از وظایف نواب امام می‌دانیم،

به این است که یا مجتهدین در میان انتخاب‌شونده‌گان باشند یا مُجاز از طرف مجتهدین باشند…» (۲)

نائینی در تنبیه می‌آورد:

«آن‌که از جمله قطعیات مذهب ما - طایفه امامیه - این است

که در عصر غیبت آن‌چه از ولایات نوعیه را که عدم رضای شارع مقدس به اهمل آن،

حتی در این زمینه، هم معلوم باشد،

«وظایف حسبیه»

نامیده، نیابت فقهای عصر غیبت را در آن متیقن و ثابت دانستیم…

و چون عدم رضای شارع مقدس به اختلال نظام و ذهاب بیضه‌ی اسلام

و بل‌که اهمیت وظایف راجعه به حفظ و نظم ممالک اسلامیه از تمام امور حسبیه

از اوضح قطیات است، لهذا ثبوت نیابت فقها و نواب عام عصر غیبت

در اقامه وظایف مذکوره از قطعیات مذهب خواهد بود.»

با توضیحاتی که نائینی می‌دهد می‌توان دریافت که مشروطه‌بودن و محدودبودن حکومت

در باور او و روحانیان مشروطه‌خواه نه بر مبنای آزادی و قانون در جهان مدرن

که در چارچوب شریعت و محدود به فقه دینی است.

از این‌رو در نظر نائینی آزادی سبک پوشش، مراوده با یهودیان و مسیحیان و کافران و …

و همین‌طور برابری همه شهروندان در قانون در چارچوب آزادی و انتخاب بشر نیست

و این شریعت است که محدوده را مشخص می‌کند.

داود فیرحی در این مورد چنین می‌آورد:

«محقق نائینی، ولایت فقها و حضور فقیهان در حوزه عمومی/سیاسی را

از جمله مقدمات سه‌گانه حکومت محدود قرار داده است.

زیرا وی، و به طور کلی سنت فقاهتی شیعه، شریعت و لاجرم دانش فقه را تنها دانش علمی می‌داند

که متکفل نظم و حفظ نظام عمومی زندگی است.

فقه مشروطه، مشروعیت دولت مشروطه را مشروط به عدم مغایرت با شریعت می‌دانست..

لاجرم ولایت فقیهان از مقدمات محدودسازی حکومت و مشروطیت دولت

در اندیشه‌ی نائینی خواهد بود.» (۳)

آیت‌الله نائینی حکومتی که در راس آن معصوم و یا فقها و نظارت مجتهدین وجود ندارد را

«نجس» می‌داند و بالاصاله نامشروع و اگر این حکومت مشروطه باشد

آن را «متنجّس بالعرض» می‌شناسد که از لحاظ فقهی به چیزی می‌گویند

که با یک نجس خارجی آلوده شده و البته قابل تطهیر؛

او اما حکومتی که مطلقه باشد را عین نجاست می‌شناسد که پاک‌شدنی نیست.

اذن فقیه و حضور و نظارت فقها و مجتهدین آن اکسیری است که نجاست را می‌زداید.

طالقانی در این مورد و در شرحی که بر تنبیه نوشته می‌آورد:

«ما، شیعه، معتقدیم که فقیه جامع‌الشرایط از امام علیه‌السلام نیابت دارد.

قدر مسلم این نیابت در مورد حسبیه است…

و چون حفظ نظم و حقوق عمومی از اکمل و اوضح موارد امور حسبیه است،

پس نیابت علما در این مورد مسلم و وجوب اقامه این موارد حتمی است.» (۴)

روح‌الله خمینی در کتاب ولایت فقیه از نائینی هم نام می‌برد:

«در این‌که‏‎ ‎‏فقهای عادل به حسب تعیین ائمه(ع) منصب قضا (دادرسی) را دارا هستند

و منصب قضا‏‎ ‎‏از مناصب فقهای عادل است، اختلافی نیست. ..

مرحوم نراقی‎‏، و از متأخرین مرحوم نایینی

تمام مناصب و شئون اعتباری امام را برای فقیه‏‎ ‎‏ثابت می‌دانند‏‏‎.»

عدالت در نظر نائینی نه برابری در قانون که برابری در مقابل قانون است

و نائینی مانند بسیاری از روحانیان بر عدم تساوی مسلمان و غیرمسلمان، زن و مرد و …

اذعان دارد.

نایینی می‌نویسد:

«هر حکمی که بر هر موضوع و عنوانی به‌طور قانونیت و بر وجه کلیت مرتب شده باشد،

در مرحله اجرا نسبت به مصادیق و افرادش بالسویه و بدون تفاوت مجری شود…»

بی‌عدالتی‌ای که شرع بر آن صحه دارد مانند

عدم برابری بین زن و مرد و یا برده و آزاد و مسلمان و غیرمسلمان

نه تنها مورد اعتراض نایینی نیست بل‌که بر آن تاکید می‌کند.

روحانیان بسیاری حتی با همین تساوی در برابر قانون که

در اصل هشتم متمم قانون اساسی آمده است مخالف بودند

و این مخالفت به تعبیر لطف‌الله آجدانی تنها محدود به شیخ فضل‌الله نوری نبود.

اصل هشتم متمم قانون اساسی که می‌آورد

«اهالی مملکت ایران در مقابل قانون دولتی متساوی‌الحقوق خواهد بود.»

اسپرینگ رایس، کارگزار وزارت خارجه انگلستان به ادوارد گری در مورد

اصل هشتم متمم قانون اساسی مشروطه چنین می‌آورد:

«ملاها نسبت به این ماده معترض هستند.

از سه مجتهد بزرگ (شیخ فضل‌الله نوری، آقا سیدبهبهانی و آقا سیدمحمد طباطبایی)

تنها یکی از آن‌ها (سیدمحمد) نظر موافق خود را با ماده مزبور اعلام نموده است.

سایرین که عده‌ی زیادی از مجتهدین از آن‌ها حمایت می‌نمایند،

معتقد هستند که قوانین اسلام باید در یک کشور اسلامی اجرا گردد…» (۵)

نائینی هم مانند بسیاری از روحانیانی که به آن‌ها «نواندیش» می‌گویند،

هر جا سخن از آزادی و عدالت می‌آورد مرادش نه آن آزادی و عدالتی است

که انسان مدرن به آن باور دارد بل‌که آزادی و عدالت «کما جعله الشّارع»

(آن‌گونه که نظر و جعل شارع است) است.

نائینی برای مثال، بیرون‌آمدن زنان بدون حجاب اسلامی را از مصادیق آزادی نمی‌داند.

او همچنین ارتداد و برگشتن از دین را نیز از مصادیق آزادی نمی‌شناسد:

«مع‌هذا کلّه این مقدار را خوب می‌فهمند [منظور مردم است] که

این همه جان بازی‌های عقلا و دانایان و غیرتمندان مملکت،

بطبقاتهم من العلما و الاخیار و التجار و غیرهم، در استنفاذ حریت و مساوات‌شان،

برای فرستادن نوامیس خود بی‌حجاب به بازار، و مواصلت با یهود و نصاری…

و نخواهد بود…

و روسا و پیشوایان مذهب هم جز آن‌چه حفظ بیضه اسلام و حراست ممالک اسلامیه

بر آن متوقف باشد،

چنین احکام اکیده و تصریح به آن‌که مخالفت به منزله محاربه امام زمان - ارواحنا فداه- است،

نخواهد فرمود.»

آن‌چه این نوشته بر آن تاکید دارد

این است که این‌گونه نیست که فضل‌الله نوری را آخوند متحجری بدانیم

و در مقابل نایینی را فقیهی آزاداندیش به معنای مدرن آن معرفی کنیم.

این‌که بگوییم جمهوری‌اسلامی بر مبنای آرا و اندیشه‌های فضل‌الله نوری بنا شده است

و اگر نظرات نایینی به جای نوری قدر می‌دید با جمهوری‌اسلامی دیگری مواجه بودیم،

سخنی است که مبنای چندانی ندارد.

مراد اصلی روحانیانی چون نایینی از مشروطه،

تحدید سلطنت مطلقه در چارچوب شریعت و فقه فقیهان است.

او معتقد است از آن‌جا که فقیهان به هر دلیلی امکان به دست‌گرفتن قدرت را ندارند

اما می‌توانند قدرت را به اذن مجتهدان و فقیهان محدود کنند تا «بیضه اسلام» حفظ شود.

اختلاف کسی مانند نوری با فقیهان مشروطه‌خواه هم این بود

که مشروطه، مشروعه نمی‌شود وگرنه نوری هم مخالفتی با مجلس و قانون (شریعت)

و مشروطه نداشت:

«ایهاالناس من به هیچ‌وجه منکر مجلس شورای ملی نیستم.

بل‌که من مدخلیت خود را در تاسیس این اساس بیش از همه‌کس می‌دانم…

صریحا می‌گویم همه بشنوید و به غایبین هم برسانید

که من آن مجلس شورای ملی را می‌خواهم که عموم مسلمانان آن را می‌خواهند.

به این معنی که البته عموم مسلمانان مجلسی می‌خواهند که اساسش بر اسلامیت باشد

و بر خلاف قرآن و بر خلاف شریعت محمدی (ص)

و بر خلاف مذهب مقدس جعفری قانونی نگذارد.

من هم چنین مجلسی می‌خواهم.» (۶)

اندیشه سیاسی نایینی چیزی است که تجلی‌اش را می‌توان

در اندیشه‌ی برخی از روشنفکران دینی دید که نیاز به نوشته‌ای دیگر است.

آن‌چه این نوشته بر آن تاکید داشته این است

که اندیشه‌ی نایینی و فضل‌الله نوری در نهایت به حکومتی می‌رسد

که دغدغه «حفظ بیضه اسلام» دارد

و «حقوق خداوند» و نزاع بر سر آن «منطقةُ الفَراغ» است

که حکم شرعی و فقهی وجود ندارد که با توجه به فقه و شریعت اسلامی به هر شکلی که نگاه کنیم

منطقه‌ای است بسیار کوچک که در آن گذرگاه عافیت تنگ است.

«بی‌تردید کسانی که دغدغه‌ حقوق بشر را دارند نمی‌توانند به حقوق خداوند،

در صورت وجود، بی‌اعتنا باشند و در تدبیر زندگی، حضور وی و حقوق وی را نادیده بگیرند.

در اندیشه‌ی حقوق خدابودن به هیچ روی کم‌حرمت‌تر از اندیشه کردن در حقوق بشر نیست.» (۷)

عبدالعلی بازرگان به عنوان یک نواندیشی دینی می‌گوید:

«در نظام انسان‌مرکزی که رای اکثریت مردم اصالت و حقانیت پیدا می‌کند،

ممکن است فی‌المثل اکثریت نمایندگان مجلس کشوری همانند انگلستان

تجربه قوم لوط را تصدیق کرده، حکم به قانونی‌بودن همجنس‌بازی بدهند

و در کشورها زنا، روابط آزاد جنسی، سقط جنین و … مجاز شمرده شوند…»

عبدالعلی بازرگان به جای حکومت دموکراتیک بر حکومت شورایی تاکید می‌کند که

«کوشش همه‌گانی است برای حرکت در راه خدا و حاکمیت بخشیدن به نظام توحیدی در جامعه.» (۸)

منابع:

۱- تاملی درباره ایران، جواد طباطبایی، جلد دوم، انتشارات مینوی خرد، ص ۴۸۲

۲- درآمدی بر بیداری مردم، بازنویسی و گردآوری محسن هجری، نشر صمدیه، صص ۵۵ و ۵۶

۳- آستانه تجدید، داود فیرحی، نشر نی، صص ۲۲۱و۲۲۲

۴- درآمدی بر بیداری مردم، ص ۶۹

۵- علما و انقلاب مشروطیت، لطف‌الله آجدانی، نشر اختران ص ۱۲۰

۶- رسائل، اعلامیه‌ها، مکتوبات،… و روزنامه شیخ فضل‌الله نوری،

گردآوری محمد ترکمان، نشر رسا، صص ۲۴۵ و ۲۴۶

۷- فربه‌تر از ایدئولوژی، عبدالکریم سروش، انتشارات صراط، ص۲۷۴

۸- شوری و بیعت، حاکمیت خدا در حکومت مردم،

عبدالعلی بازرگان، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۰، صص ۹۱ و۹۲

بهزاد مهرانی

https://www.fereydoun.org/reflections/94505

تا هفته‌ی در راه
فرازهایی از حمایت از فتوای خمینی بقتل سلمان رشدی بخاطر نوشتن یک رمان:
عطاءالله مهاجرانی:
فتوای ارتداد همچون شمشیری از شجره مقدس فقه اسلامی رویید
و چشمان فتنه را از کاسه بیرون انداخت.
نقد توطئه آیات شیطانی،صص۱۳۲-۱۴۲
محمد خاتمی:
سربازان امام خمینی در سراسر دنیا حکم اعدام سلمان رشدی را زنده نگه
خواهند داشت ۲۸ بهمن ۱۳۶۷
علی خامنه‌ای:
تیری که پرتاب شده (فتوای خمینی) بالاخره به هدف خواهد خورد. ۲۵ بهمن ۱‍۳۹۴
میرحسین موسوی:
سلمان رشدی که آلت دست صهیونیسم علیه اسلام شده به کیفر خود خواهد رسید  ۲ اسفند ۱۳۶۷



شبنم

  در ساحل چشمان من شفق با اسم تو تسلیم مهتاب می‌شود موج‌های قلبم یکی پس از دیگری دست به‌دامن شب نبض خاطره‌های‌مان را به تپش درمی‌آورند در مه...

محبوب‌ترین‌هایِ خواننده‌گان وبلاگ